Week van de noot: welke kastanjes zijn eetbaar?

Het is nu nog wat te vroeg om ze te plukken. Maar begin/half oktober (afhankelijk van de weersomstandigheden) zullen de eerste exemplaren van de bomen vallen: de kastanjes. Dan is het eindelijk terug kastanjetijd! Maar let op dat je bij het rapen de juiste kastanjes kiest want er is een verschil... Niet alle kastanjes zijn eetbaar en geschikt voor consumptie. Hoe je de eetbare van de niet eetbare kunt onderscheiden, vertellen we je graag.

Ontdek de verschillen

De wilde en de tamme kastanjes zijn niet zo moeilijk van elkaar te onderscheiden. Als je ze naasteen ziet is het verschil in bolster en in noot vrij duidelijk. Ook de boom op zich ziet er totaal anders uit.

• Wilde kastanje (Aesculus): de wilde kastanje is een monumentale boom die 20 tot wel 25 meter hoog kan worden. Je treft hem doorgaans aan in bossen en openbare beplantingen zoals in parken of in brede lanen, maar ook op boerderijen en grote tuinen. De bladeren zijn samengesteld handvormig en hij bloeit met opvallende rechtopstaande toortsen die wel 20 cm hoog kunnen zijn. Bij ons zie je meestal de witte paardenkastanje (Aesculus hippocastanum) en slechts nu en dan de rode variant (Aesculus x carnea). De bomen zijn gevoelig aan de paardenkastanjemineermot en verwelkingsziekte wat vaak zorgt voor ernstige aantastingen. 
  De grote ronde vruchten zitten verpakt in een zware, groene bolster met korte, dikke stekels. De vrucht is houtachtig en één bolster bevat telkens één vrucht, dit in tegenstelling tot de tamme kastanje die meerdere noten per bolster bevat. Zowel de kastanjes van de witte als de rode paardenkastanje zijn bitter en giftig voor de mens. Voor herten, schapen, geiten en varkens zijn ze wel eetbaar. Ze worden zelfs gebruikt als geneeskrachtig middel voor paarden met hoest en longaandoeningen, vandaar de naam paardenkastanje. Dit middel werd reeds in de middeleeuwen gebruikt.

• Tamme kastanje (Castanea sativa): de tamme kastanje is een boom die inheems is in Zuid-Europa maar vermoedelijk door de Romeinen in Noord-Europa werd geïntroduceerd voor zijn heerlijke noten. De boom kan een hoogte bereiken van 25 tot 35 meter en kan, als hij daar de kans toe krijgt, honderden jaren oud worden. De getorste stam is opvallend bij oudere bomen. In Vlaanderen staat een exemplaar met een stamomtrek van 9,33 meter gemeten op een hoogte van 1,50 meter. Zijn leeftijd wordt geschat op 450 tot 500 jaar. 
  De bladeren van de tamme kastanje hebben een andere vorm dan die van de wilde. Ze zijn langwerpig en grof gezaagd en niet samengesteld zoals bij de wilde kastanje. Hieraan kan je de boom dus in één oogopslag herkennen.
  De boom bloeit rond juni/juli met geurende bloesems waarvan de nectar een lekkere honing oplevert. Het is een donkerbruine vloeibare honing die door het hoge gehalte fructose niet snel kristalliseert. De honing heeft een specifieke krachtige smaak en bevat veel pollen en enzymen die goed zijn voor de doorbloeding van ons lichaam.
  In oktober vallen de bolsters met daarin de lekkere noten van de boom. De groene bolsters zijn bezet met talrijke lange stekels die een afweermiddel vormen tegen vogels en eekhoorns. Eenmaal de bolsters afgevallen zijn gaan ze door gebrek aan water spontaan open en komen de kastanjes tevoorschijn. Bij de tamme kastanje zitten meerdere noten in 1 bolster. Rauw smaken ze wat bitter maar gepoft of verwerkt in puree hebben ze een lekkere zoete smaak. De Grieken noemden de noten in de oudheid “eikels van Zeus” en in de middeleeuwen vermaalde men kastanjes tot meel die als vervanging diende voor tarwemeel als de oogst schaars was. Tegenwoordig worden ze in de herfst en in de winter als delicatesse geserveerd bij onder andere wildschotels. Maar ze zijn zo veelzijdig dat ze in nog in heel wat andere recepten kunnen verwerkt worden. Je kan er zelfs soep van maken. 

Oogstmand voor fruit en groente

^€9⁹⁵

Bekijk in onze webshop

Fero-Box tegen paardenkastanjemineermot

^€8⁹⁵

Bekijk in onze webshop

Kastanjes rapen en poffen

Niet alle kastanjes die van de boom vallen zijn rijp en goed om op te eten. Als het hard regent of er een storm over het land trekt, dan kunnen er bolsters op de grond vallen waarvan de noten nog niet helemaal rijp zijn. Let er bij het rapen op dat de noten vol zijn en een mooie diep bruine kleur hebben. Zijn de noten plat en bleek van kleur dan zijn ze te vroeg van de boom gevallen. Rijpe noten kunnen dan ook nog aangetast zijn door ongedierte. Een handig middeltje om te weten of de noten goed zijn is door ze in een kom met water te leggen als je thuiskomt. De kastanjes die naar de bodem zakken zijn goed, de kastanjes die boven drijven zijn niet rijp of aangetast en mag je weggooien. De bolsters die rijpe noten bevatten zijn doorgaans geel of bruin van kleur en niet meer fris groen.

Kastanjes hebben een zoete smaak, je kan ze dus in principe gewoon rauw eten. Maar gepoft kastanjes hebben toch net dat tikkeltje meer en dan smaak je ook de bittere velletjes niet die moeilijk te verwijderen zijn. Kastanjes poffen is bovendien een leuke activiteit, gezellig samen rond het kampvuur of vuurschaal. Maar je kan ze ook poffen in de oven, op de kookplaat of barbecue. Gebruik een kastanjepan om ze veilig boven de vlammen te houden. De pan heeft een extra lange steel en openingen in de bodem. 

• Tamme kastanjes zijn beperkt houdbaar, je kan ze dus best zo snel mogelijk na het rapen poffen.
• Reinig de noten en maak een inkeping met een scherp mes, een kruisje in de bovenkant. Dit zorgt ervoor dat de kastanjes niet ontploffen.
• Leg ze vervolgens op een bakplaat, in een kookpot met deksel of in een kastanjepan met het kruisje omhoog. In de kookpot voeg je best een klontje boter toe.
• Afhankelijk van welke methode je kiest duurt het ongeveer 10 à 20 minuten voordat ze klaar zijn. In de oven zal het iets meer tijd vragen dan in een open vuur. Let op dat ze niet verbranden!
• Als ze klaar zijn, leg je ze in een theedoek en rol je ze even over elkaar zodat de schil makkelijk los kan komen. 
• Strooi er wat zout over voor een hartig gerecht of wat honing voor een zoete snack. Maar ze zijn op zich zo rijk van smaak dat deze toevoegingen eigenlijk overbodig zijn.