menu
Tuinadvies

https://www.tuinadvies.be   /    donderdag 28 maart 2024

Kreeftachtigen in de tuin, kelderzeugen.

Ooit al gehoord van keldermotten of kelderzeugen? Misschien even een tip geven…het zijn eigenlijk Isopoda die vroeger werden gegeten door mensen tegen buikpijn en wij kennen ze beter als pissebedden. Het kruipt, noem het ongedierte met pootjes, oogt een beetje akelig dus het is een insect…fout. Pissebedden hebben garnalen en scampi als verwanten en zijn geklasseerd in de orde van de kreeftachtigen. Bovendien zijn dit de enige kreeftachtigen of Crustacea die zich volledig aan het landleven hebben aangepast. Uiteraard zijn er ook nog soorten die de zoete en zoute wateren boven het land verkiezen zoals Asellus aquaticus (het waterpissebed).

Ze zijn oorspronkelijk afkomstig uit Europa maar zijn tegenwoordig als cultuurvolger zelfs in Nieuw-Zeeland te vinden.
Hun naam hebben ze te danken aan een eeuwenoud bijgeloof dat kinderen van het bedplassen moest afhelpen. Gewoon vangen, drogen, vermalen en tussen de lakens uitstrooien en klaar is kees. Niets was echter minder waar maar verhaaltjes zullen nu eenmaal altijd blijven bestaan.

Oniscus asellusDeze geleedpotigen (Arthropoda) zijn ongeveer anderhalve centimeter lang en een halve centimeter breed. Ze hebben een hard gesegmenteerd exoskelet, twee voelsprieten en 14, ofte 7 paar, korte pootjes.

Een mooie fysieke verwijzing naar hun in het water levende verwanten zijn de nog steeds aanwezige kieuwen al hebben sommige soorten door de jaren ook longen ontwikkeld.

De aanwezigheid van kieuwademhaling doorheen ‘aangepaste poten’ zorgt er trouwens voor dat de meeste pissebedden min of meer afhankelijk zijn van vochtige ruimtes, op droge plaatsen hebben ze weinig kans op overleven.

Bij sommige soorten zoals Oniscus asellus moeten de kieuwen constant vochtig blijven.

Deze diertjes worden tot twee jaar oud en verliezen de segmenten van hun pantser eens om de vier weken in twee stappen, eerst de voor en dan de achterzijde. Dit vernuftige stappenplan voorkomt dat ze te snel zouden uitdrogen tijdens de vervelling. Ze eten de afgeworpen delen op om kalk te recycleren voor de aanmaak van een nieuw skelet. Verder eten pissebedden vooral plantaardig afval op. Het zijn eigenlijk opruimers van de natuur die rottende bladeren en rottend hout verwerken. Tijdens periodes van extreme droogte voeden ze zich ook wel eens met het aas van dode dieren. De allerjongsten houden het bij de uitwerpselen van hun ouders die voldoende voedingsstoffen bevatten om de eerste levensmaanden te overleven.


Er zijn trouwens ook heel wat leuke tuinvrienden die zich met pissebedden voeden waaronder egels, kikkers, padden, vogels, spitsmuizen en bepaalde spinnen zoals de roodwitte celspin. Ook voor ons mensen zijn ze eetbaar…maar daar wijden we niet over uit.
Deze nachtactieve kreeftachtigen komen wel eens in de woning voor. Ze zijn daar gemakkelijk weg te lokken met een halve appel of aardappel waarna je ze eenvoudig buiten kan zetten. Je kan ze ook gaan bestrijden met ultrasone toestelletjes die ze met hun irritante tonen verjagen. Maar het best van al ga je preventief te werk en vermijd je vochtige ruimtes of rottend hout in en rond de woning.

Onze streek telt zo’n 40 soorten pissebedden die weliswaar moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn. Op basis van hun gedrag en de vorm van hun lichaam worden ze opgedeeld in vier grote groepen: de renners, de kruipers, de vastklampers en de oprollers. Veel voorkomende soorten zijn het pillenpissebed (Armadillidium vulgare) kelderpissebed (Oniscus asellus) en het ruwe pissebed (Porcellio scaber).

soorten pissebedden
Van links naar rechts: pillenpissebed - kelderpissebed - ruwe pissebed

De voortplanting gebeurt door middel van eitjes die in een broedbuidel worden bewaard. Ook de jonge diertjes of nimfen blijven een aantal vervellingen lang in de broedbuidel van het vrouwtjes zitten.

Die kelderzeugen zijn dus niet het eerste beste ongedierte maar zeer interessante uit het water geëvolueerde koudbloedige schaaldieren die in onze tuin heel wat afval verwerken en op het menu staan van vele van onze geliefde tuinvrienden.  Wist je dat je ze ook een tijdlang in een ingericht aquarium of terrarium kan houden en ze geweldig zijn om beter te observeren? Hopelijk voor jou nu ook…een andere kijk op het pissebed.

Terug naar boven icoon